projekt • badania • wsparcie
Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów
INSPIRACJA
dr Maciej Oksztulski
Projekt dotyczy wspierania zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu. Jego celem jest zaproponowanie i upowszechnienie systemowych rozwiązań służących poprawie wejścia na rynek pracy wykształconych osób ze spektrum autyzmu, które kończą studia wyższe.
Inspiracją wyjściową było doświadczenie z rozwojem naukowym i badaniami realizowanymi przez dr. Macieja Oksztulskiego – osobę niemówiącą ze spektrum autyzmu (i na temat szerokiego zakresu uwarunkowań jego funkcjonowania, zwłaszcza prawnych)…
Co u nas?
Podcast z dr Patrycją Goryń – Dostępność to proces, który tworzą ludzie
O tym, czym jest asystencja osobista dla osób z niepełnosprawnościami, o doktorze Macieju Oksztulskim – wykształconym autyście, który przecierał szlaki, o uczelni dostępnej, o rynku pracy, o lękach i oswajaniu się z nieznanym oraz o postępie technologicznym, który może realnie wesprzeć osoby ze szczególnymi potrzebami – mówi dr Patrycja Goryń, szefowa Działu Wsparcia Osób ze Szczególnymi Potrzebami Uniwersytetu w Białymstoku, w rozmowie pt. „Dostępność to proces, który tworzą ludzie”.
Asystencja znaczy niezależność. Dr Maciej Oksztulski na Festiwalu Niezależnego Życia
O tym, jak funkcjonują osoby w spektrum autyzmu w środowisku akademickim, jakie stoją przed nimi wyzwania i jaką rolę w dążeniu do niezależności odgrywa asystencja osobista mówił podczas Festiwalu Niezależnego Życia dr Maciej Oksztulski nasz badacz i pierwszy w Polsce niemówiący autysta, który obronił rozprawę doktorską. Festiwal Niezależnego życia odbył się w piątek, 17 listopada 2023 r., na Stadionie Miejskim w Białymstoku z inicjatywy Podlaskiego Sejmiku Osób z Niepełnosprawnościami oraz Fundacji Centrum Inicjatyw…
Podcast z Petrosem Psyllosem – Człowiek i nowoczesne technologie. Są naszym sprzymierzeńcem, a może zagrożeniem?
O tym, jak nowoczesne technologie mogą wspierać osoby z niepełnosprawnościami, w tym wykształconych autystów, co to są okulary VR, czy dalszy rozwój technologiczny jest dla człowieka szansą, czy jednak zagrożeniem, jak może wyglądać świat za kilkadziesiąt lat i dlaczego warto być na bieżąco z technologicznymi zmianami – mówi Petros Psyllos, innowator, programista i elektronik w rozmowie pt. Człowiek i nowoczesne technologie. Są naszym sprzymierzeńcem, a może zagrożeniem?
Jedna, Europejska Karta Niepełnosprawności w całej UE
To ważna informacja dla osób z niepełnosprawnościami. Komisja Europejska przedstawiła wniosek ustawodawczy, który ułatwi osobom z niepełnosprawnościami swobodne przemieszczanie się po Unii Europejskiej poprzez umożliwienie im, na równych zasadach, dostępu do specjalnych warunków, preferencyjnego traktowania i prawa do parkowania podczas pobytu w innym państwie członkowskim.
Podcast z Danutą Oksztulską – Są chwile piękne, są chwile trudne, ale nigdy nie wolno się poddawać
O tym, czy łatwo jest łączyć rolę mamy z rolą asystentki wykształconego i niemówiącego autysty, o edukacji i intensywnym rozwoju naukowym syna – doktora Macieja Oksztulskiego, o asystentach autystów, o roli mediów oraz o tym, że każdy jest niepowtarzalną osobą i warto otwierać się na wsparcie – mówi Danuta Oksztulska.
Trwa szkolenie asystentów wykształconych autystów
Teoria już za nimi, teraz realizowany jest moduł praktyczny, polegający na asystowaniu wykształconej osobie w spektrum autyzmu. Jedenaście osób bierze udział w szkoleniach dla asystentów w ramach projektu „Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów”.
Podcast z dr Anną Drabarz – Większa elastyczność, mniejsza segregacja, czyli przyjazny rynek pracy. Dla każdego.
O osobach z niepełnosprawnościami na rynku pracy, o obawach pracodawców i rozwiązaniach systemowych, które nie zawsze są skuteczne i o tym, co powinno się zmienić – mówi w rozmowie pt „Większa elastyczność, mniejsza segregacja, czyli przyjazny rynek pracy. Dla każdego” dr Anna Drabarz, przedstawicielka Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami.
Kampania społeczna „Niech się spełnią”
Farma Życia Fundacji Wspólnota Nadziei realizuje kampanię społeczną „Niech się spełnią”, która ma na celu edukację i wzmocnienie empatii społecznej wobec potrzeb osób dorosłych z autyzmem. Kampania społeczna „Niech się spełnią” ma na celu edukację i wzmocnienie empatii społecznej wobec potrzeb osób dorosłych z autyzmem – ponieważ o ich zmaganiach mówi się najmniej.
Podcast z dr. Maciejem Oksztulskim – Autysta o… i na rynku pracy.
Jestem doktorem prawa niemówiącą osobą ze spektrum autyzmu, znam w mniejszym lub większym stopniu wiele języków (rozumiem co inni mówią). Posiadam pamięć fotograficzną, potrafię wyciągać logiczne wnioski, lecz nie posiadam mowy czynnej. Moja komunikacja jest bardzo ograniczona, zamknięty jestem we własnym ciele.
Podcast z prof. Maciejem Perkowskim – Róbmy swoje… wspólnie, czyli pomagając autyście–pomagasz też sobie.
O głównych celach projektu „Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów”, o spotkaniu i współpracy z dr. Maciejem Oksztulskim – pierwszym niemówiącym autystą, który obronił rozprawę doktorską, a także o pokonywaniu barier, o asystentach i obawach pracodawców…
Komu potrzeba jest nauka – debata z udziałem dr Macieja Oksztulskiego
Komu potrzebna jest nauka? Na te pytanie starali się odpowiedzieć organizatorzy i uczestnicy debaty organizowanej przez Centrum Popularyzacji Nauki Uniwersytetu w Białymstoku.
Nauka, rozwój i kariera nie znają barier, jeśli towarzyszy im dobra wola, życzliwość i wrażliwość
W spotkaniu wzięli udział m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek, naukowcy z Wydziału Prawa UwB, terapeuci i osoby w spektrum autyzmu. – Nie ma co czekać, trzeba świat czynić lepszym – mówił prof. Maciej Perkowski z Wydziału Prawa UwB.
Cele realizacji projektu
Cele szczegółowe
Cel nr 1
Opis i wyjaśnienie przepisów prawa polskiego dotyczącego wspierania zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu.
Cel nr 2
Opis i wyjaśnienie przepisów prawa Unii Europejskiej właściwego wobec wspierania zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu.
Cel nr 3
Opis i wyjaśnienie przepisów prawa międzynarodowego właściwego wobec
wspierania zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu.
Cel nr 4
Wyjaśnienie, w jakim zakresie obecne przepisy właściwe wobec wspierania
wykształconych osób ze spektrum autyzmu odpowiadają potrzebom tej grupy osób.
Cel nr 5
Opis i wyjaśnienie praktycznego podejścia instytucji rynku pracy do zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu odpowiadają potrzebom tej grupy osób.
Cel nr 6
Wyedukowanie osób mogących stanowić wsparcie asystenckie wykształconych osób ze spektrum autyzmu.
Cel nr 7
Zdiagnozowanie istnienia potrzeby zmiany przepisów obejmujących wspieranie zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu i przygotowanie rekomendacji.
Cel nr 8
Upowszechnienie ustaleń badawczych i propozycji zmian w publikacjach, stronie internetowej, mediach społecznościowych, podcastach i innych materiałach pozwoli realnie wpłynąć na poprawę sytuacji w tym zakresie.
Odniesienia społeczne
Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, wpływającym całościowo na rozwój i funkcjonowanie osoby. Przyczyny autyzmu nie są w pełni znane. Obecnie wyróżnia się różnorodne formy kliniczne, które łącznie określa się jako całościowe zaburzenie rozwojowe (12-C) lub zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD). Autyzm diagnozuje się coraz częściej, choć dane na ten temat są niepełne. Szacuje się, że w Polsce autyzm wykrywany jest u 1 na 150 dzieci. Dane krajowe ciągle ulegają zmianie, ale szacuje się, że liczba osób chorych na autyzm wynosi kilkadziesiąt
tysięcy. W Europie żyje z tą chorobą ok. 5 mln osób. Do kluczowych obszarów zaburzeń rozwojowych należy tu zaliczyć:
Relacje społeczne – osoby te mają trudności z nawiązywaniem kontaktów i przestrzeganiem reguł społecznych oraz ze zrozumieniem reakcji i emocji innych ludzi oraz często wyrażają uczucia w nietypowy
sposób.
Komunikacja – osoby te mogą w ogóle nie mówić albo mieć ograniczony zasób słów; mogą też mówić płynnie, ale mieć trudności z wyrażaniem abstrakcyjnych pojęć. Nie potrafią kompensować tego gestem ani innymi formami przekazu.
Wyobraźnia – inaczej funkcjonująca wyobraźnia powoduje, że osoby nie potrafią się bawić na niby, naśladować zachowania innych; przejawiają opór przed zmianami w otoczeniu przebiegu aktywności; mają
dziwne zainteresowania i pasje.
Wiele osób z ASD wykazuje nadwrażliwość lub ograniczone reakcje na bodźce dotykowe,
bólowe, słuchowe, wzrokowe i zapachowe. Do najczęściej występujących chorób współistniejących należy zaliczyć epilepsję, zaburzenia mowy oraz upośledzenie umysłowe. Wśród osób ze spektrum autyzmu wyróżniają się autyści wysokofunkcjonujący, którzy mimo tego, że przejawiają wiele zaburzeń, to jednak ich poziom funkcjonowania można zwykle uznać za przynajmniej stosunkowo dobry.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu to niepełnosprawność niewidoczna, nieoczywista.
Osoby nim dotknięte często nie mają widocznych znamion niepełnosprawności z uwagi na odmienność ich zachowania postrzegane są jako dziwaczne, niedostosowane. Z kształceniem i zatrudnianiem osób ze spektrum autyzmu związane są problemy związane z tym, że jest to niepełnosprawność trudna do ustandaryzowania.
Praca zapewnia niezależność materialną i osobistą, daje poczucie satysfakcji oraz samorealizacji
Szczególnego znaczenia nabiera ona w przypadku osób z niepełnosprawnościami, których możliwości zatrudnienia determinują często dysfunkcje. Zapewnienie odpowiednich warunków pracy sprzyja ograniczeniu kosztów społecznych w porównaniu do utrzymywania osoby z niepełnosprawnością biernej zawodowo.
Osoby zaangażowane w projekt
Zespół projektu
Dr Maciej Oksztulski
Dr Maciej Oksztulski urodził się 30 stycznia 1991 roku w Białymstoku. Absolwent IV Liceum Ogólnokształcącego im. K. Norwida w Białymstoku. Jako osoba niemówiąca ze spektrum autyzmu w 2010 roku jako pierwszy autysta niemówiący w Polsce zdał maturę.
Danuta Oksztulska
Członek Zarządu Fundacji Oswoić Świat, której misją jest niesienie profesjonalnej pomocy dzieciom i dorosłym osobom z autyzmem i innymi niepełnosprawnościami i ich rodzinom.
Prof. dr hab. Maciej Perkowski
Prawnik, pracownik badawczo-dydaktyczny Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, prezes Fundacji Prawo i Partnerstwo, doświadczony naukowiec, autor ponad 200 publikacji naukowych, kierownik Katedry Prawa Międzynarodowego Publicznego i Europejskiego UwB.