projekt • badania • wsparcie
Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów
INSPIRACJA
dr Maciej Oksztulski
Projekt dotyczy wspierania zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu. Jego celem jest zaproponowanie i upowszechnienie systemowych rozwiązań służących poprawie wejścia na rynek pracy wykształconych osób ze spektrum autyzmu, które kończą studia wyższe.
Inspiracją wyjściową było doświadczenie z rozwojem naukowym i badaniami realizowanymi przez dr. Macieja Oksztulskiego – osobę niemówiącą ze spektrum autyzmu (i na temat szerokiego zakresu uwarunkowań jego funkcjonowania, zwłaszcza prawnych)…
Co u nas?
Spotkanie z doradcami zawodowymi w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Olsztynie
W czwartek 12 grudnia 2024 r. zespół badaczy z Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku (a zarazem działającej przy Wydziale Fundacji Prawo i Partnerstwo) w składzie: prof. dr hab. Maciej Perkowski, dr Maciej Oksztulski (z asystą p. Danuty Oksztulskiej) i mgr Maciej Skindzier, odwiedził Wojewódzki Urząd Pracy w Olsztynie, gdzie odbyła się coroczna narada doradców zawodowych…
Zakończenie działań projektowych
Szanowni Państwo, z dumą informujemy, że projekt „Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów” zakończył się w dniu 30 września 2024 r. Na stronie autyscinarynkupracy.edu.pl i poszczególnych jej zakładkach znajdziecie Państwo uzyskany dorobek naukowy i popularyzatorski. Dane informacyjne (w tym zwłaszcza biogramy) zachowały aktualność na dzień 30.09.2024 r., toteż prosimy o odpowiednią…
Projekt „Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów” podsumowany
11 osób gotowych do asystowania wykształconym autystom w podejmowaniu i realizowaniu wyzwań zawodowych – to jeden z efektów projektu zrealizowanego przez Fundację Prawo i Partnerstwo. We wtorek (17.09.2024) w auli Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku odbyła się konferencja podsumowująca inicjatywę. Spotkaniu towarzyszył pokaz filmu „Śubuk” zainspirowanego historiami osób ze spektrum autyzmu, w tym…
Konferencja podsumowująca projekt – 17 września 2024
Szanowni Państwo, mamy zaszczyt zaprosić na konferencję podsumowującą projekt „Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów”, realizowany w ramach programu „Nauka dla Społeczeństwa”, która odbędzie się 17 września 2024 r., w Auli im. Janusza Korczaka Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku (ul. Świerkowa 20, bud. C). Podczas konferencji zostaną przedstawione najważniejsze…
Wykształceni autyści są jak Dywizjon 303, bardzo wiele robią dla wielu, choć jest ich niewielu. A świat na nich patrzy
Projekt “Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów” realizowany w ramach ministerialnego programu „Nauka dla społeczeństwa” powoli dobiega końca. O tym, jakie cele już udało się zrealizować i co jeszcze przed nami, o szkoleniu asystentów wykształconych autystów, o docieraniu do przedsiębiorców, zaangażowaniu państwa i planach na przyszłość – mówią kierownik projektu prof….
Konferencja „Osoba z ASD w społeczeństwie poznać – rozumieć – wspierać” – Toruń, 20.06.2024 r.
W dniu 20 czerwca 2024 r. w Toruniu w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego odbyła się konferencja popularnonaukowa „Osoba z ASD w społeczeństwie poznać – rozumieć – wspierać”, zorganizowana przez AUTYZM POLSKA – Fundację Pomocy Osobom Autystycznym. Celem konferencji było m.in.: zwrócenie uwagi na pilną potrzebę rozwiązania problemu opieki nad dorosłymi osobami w spektrum autyzmu. Głównym…
Joanna Grochowska: Nie ma tak, że z autyzmu można wyleczyć, ale dzięki terapii, wsparciu otoczenia, objawy autyzmu nie muszą być ani mocno nasilone, ani tak bardzo uciążliwe
O tym, czym jest spektrum autyzmu, o pięciu czerwonych flagach -czyli pierwszych sygnałach, które mogą niepokoić rodziców, o tym, jaka jest codzienność osoby w spectrum autyzmu, jak wspiera i pomaga autystom oraz ich najbliższym Fundacja SYNAPSIS oraz o tym, dlaczego coraz częściej do diagnozy trafiają nastolatki i osoby dorosłe – mówi Joanna Grochowska, wiceprezes Fundacji…
Nasz badacz w Radzie osób z niepełnosprawnościami
Wykształcony autysta i badacz w naszym projekcie dr Maciej Okszulski został powołany przez Rzecznika Praw Obywatelskich prof. Marcina Wiącka do Rady osób z niepełnosprawnościami. Zadaniem Rady, oprócz funkcji doradczo-konsultacyjnej, jest wspieranie Rzecznika w monitorowaniu wdrażania Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. Jak informuje na swojej stronie Rzecznik Praw Obywatelskich Radę tworzą 33 osoby, w…
Izabela Kocyłak – Osoby w spektrum autyzmu mogą pracować, ale bardzo ważna jest otwartość
O tym co zyskują pracodawcy zatrudniający osoby w spectrum autyzmu, dlaczego tak ważne są indywidualne podejście, uważność i otwartość, jak ułatwić osobie w spectrum funkcjonowanie w miejscu pracy, jak mogą ją wspierać współpracownicy i dlaczego neuroróżnorodne zespoły są bardziej efektywne – mówi Izabela Kocyłak, pedagożka, trenerka pracy i terapeutka z fundacji SYNAPSIS w rozmowie pt….
Zakończenie realizacji modułu praktycznego „Szkolenia inkluzywnego asystentów wykształconych autystów”
W szkoleniach wzięło udział 11 osób, zarówno kobiet jak i mężczyzn. W pierwszej części ukończyli oni moduł teoretyczny, by zakwalifikować się do realizacji 60 godzin praktyk. Część praktyczna polegała na asystowaniu wykształconej osobie w spektrum autyzmu – dr. Maciejowi Oksztulskiemu, wspierając go w wykonywaniu pracy zawodowej, w tym działalności popularyzatorskiej, ale także aktywności społecznej i socjalizacji.
Droga do otwarcia rynku pracy w Polsce dla osób autystycznych
W 2022 roku ukazało się ciekawe opracowanie autorstwa Krzysztofa Kutwy pt. Droga do otwarcia rynku pracy w Polsce dla osób autystycznych przygotowane na zlecenie Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Poniżej przybliżono kilka ustaleń badacza w odniesieniu do mocnych stron osób w spektrum autyzmu jako pracowników.
Podcast z Wiktorią Sadlej i Mateuszem Bańkowskim – Spektrum autyzmu jest wyjaśnieniem, a nie wymówką
O szkoleniu dla asystentów wykształconych autystów, o teorii i praktyce, o spotkaniach z doktorem Maciejem Oksztulskim, o codzienności i chwilach wyjątkowych, o zdobytych doświadczeniach, a także o tym, jakie cechy powinien posiadać asystent opowiadają Wiktoria Sadlej i Mateusz Bańkowski, studenci psychologii i uczestnicy szkolenia prowadzonego w ramach projektu „Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek…
Wypracowane rekomendacje
Działając w poczuciu społecznego obowiązku, jako naukowcy realizujący projekt „Nauka na rzecz efektywnego wejścia na rynek pracy wykształconych autystów” zwróciliśmy się do zróżnicowanej grupy odbiorców, kierując ich uwagę na uzyskany przez nas dorobek naukowy. Uważamy, że w obliczu skali populacyjnego wzrostu autyzmu z jednej strony, a także postępującego rozwoju standardu dostępności edukacji i szkolnictwa wyższego (dla osób w spektrum autyzmu) potrzebą chwili stało się udoskonalenie nieadekwatnej (na tym tle) sytuacji na rynku pracy. Podjęte przez nas badania, superwizja szkolenia asystentów wykształconych osób w spektrum autyzmu, a także szeroki ogląd praktyki wsparty konsultowaniem znawców przedmiotowej problematyki pozwoliły nam wypracować komplet rekomendacji, skierowanych kolejno do:
- Uczestniczcie w szkoleniach zawodowych i opiniujcie ich treść oraz realizację w ramach monitoringu/ankiet itd.
- Zgłaszajcie zapotrzebowanie na mentoring i wsparcie (mentora lub osoby wspierającej dla pracownika/studenta/ucznia w spektrum autyzmu) w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem
- Zgłaszajcie zapotrzebowanie na jasne instrukcje i oczekiwania (precyzyjne, szczegółowe opisy obowiązków i zadań, stosowanie list kontrolnych i wizualnych harmonogramów, unikanie niejasnych lub metaforycznych instrukcji)
- Zgłaszajcie zapotrzebowanie i sugestie odnośnie do dostosowania środowiska pracy (np.: ograniczenie hałasu, jasnego oświetlenia i innych bodźców sensorycznych, zapewnienie cichych przestrzeni do pracy lub pokoi wyciszonych, wykorzystanie wizualnych wskazówek i instrukcji, elastyczne aranżacje przestrzeni biurowej)
- Zwracajcie się o/proponujcie pracodawcom elastyczne formy zatrudnienia (możliwość pracy zdalnej lub hybrydowej, elastyczne godziny pracy lub skrócony wymiar czasu pracy, praca na część etatu lub na zlecenie)
- Nawet, jeśli nie odczuwaliście dotąd bezpośredniej potrzeby asystencji osobistej, możecie w istocie mieć tu potrzebę nieuświadomioną (skoro nie macie/nie mieliście asystenta – nie wiecie, co moglibyście przez to zyskać). Asystencja może zapewnić Wam nie tylko lepsze warunki, ale nade wszystko otworzyć szanse na rozwój/awans/mobilność.
- Starajcie się w trakcie kształcenia uczestniczyć w programach stażowych i praktykach zawodowych, preferując/zgłaszając/sugerując organizatorom współpracę z organizacjami wspierającymi osoby w spektrum, mentoring i wsparcie podczas stażu lub praktyki, możliwość zatrudnienia po zakończeniu programu
- Starajcie się uczestniczyć w konsultacjach społecznych i badaniach ankietowych/statystycznych, a także włączajcie się w dozwolonym zakresie w kształtowanie dotyczącego was ustawodawstwa i polityk publicznych, tworzeniu strategii i opartych o nie programów rozwoju (na szczeblu krajowym i regionalnym (w aspekcie ujmowania tam różnych form i zakresów wsparcia zatrudnienia i kształcenia osób w spektrum autyzmu).
- Starajcie się wspierać konstruktywnie działania pracodawców, instytucji rynku pracy, zaangażowanych tematycznie organizacji pozarządowych, naukowców, mediów dedykowane pracownikom w spektrum autyzmu (wiedzą, radą, wizerunkiem, autorytetem)
- Organizujcie i lub włączajcie się w szkolenia/warsztaty dla pracowników i kadry zarządzającej z zakresu m.in.: podstawowej edukacji na temat autyzmu i neuroróżnorodności, komunikacji i interakcji z osobami w spektrum autyzmu, tworzenia przyjaznego, inkluzywnego środowiska pracy
- Zadbajcie o obsługę osób w spektrum autyzmu w pierwszej kolejności lub poprzez umówienie na konkretną godzinę. W każdym podmiocie powinny być prowadzone procedury/regulaminy świadczonych usług oraz rozpatrywania żądań o zapewnienie dostępności.
- Starajcie się tak dostosować Wasze środowisko pracy, aby były zapewnione osobom w spektrum autyzmu, m.in.: ograniczenie hałasu (np. słuchawki wyciszające), jasnego oświetlenia (najlepiej jak najwięcej światła dziennego) i innych bodźców sensorycznych (stonowany wystrój wnętrz, usunięcie uciążliwych lub intensywnych zapachów), ciche przestrzenie do pracy lub pokoje wyciszone, wizualne wskazówki i instrukcje, elastyczne aranżacje przestrzeni biurowej
- Starajcie się zapewnić zatrudnionym/szkolonym/realizującym praktyki osobom w spektrum autyzmu mentoring i wsparcie poprzez np.: przydzielenie mentora lub osoby wspierającej pracownika w spektrum autyzmu, regularne spotkania i feedback odnośnie do wykonywanych zadań, pomoc w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem
- Poczynając od rozmowy kwalifikacyjnej, poprzez wszelkie etapy zatrudnienia – formułujcie wobec zatrudnionych/szkolonych/realizujących praktyki osób w spektrum autyzmu jasne instrukcje i oczekiwania (ta praktyka ma walor uniwersalny i na pewno warta jest wdrażania powszechnie, niezależnie od obecności osób w spektrum autyzmu): precyzyjne, szczegółowe opisy obowiązków i zadań, wykorzystanie list kontrolnych i wizualnych harmonogramów, unikając niejasnych lub metaforycznych instrukcji (np. regulaminy/umowy powinny być przygotowane z możliwością udostępnienia do wcześniejszego zapoznania się z nimi).
- Bądźcie otwarci na elastyczne formy zatrudnienia, m.in.: możliwość pracy zdalnej lub hybrydowej, zmienne godziny pracy lub skrócony wymiar czasu pracy, angaż na część etatu lub w oparciu o umowę zlecenia, samozatrudnienie (i/lub uprzednie wsparcie w zakładaniu własnej działalności gospodarczej), a także life-balans i spersonalizowane dopasowanie (kwalifikacje, zdolności do pracy, perspektywę życiową)
- Oferujcie programy stażowe i praktyki zawodowe otwarte na osoby w spektrum autyzmu, wykorzystując/oferując m.in.: współpracę z organizacjami wspierającymi osoby w spektrum autyzmu, mentoring i wsparcie podczas stażu lub praktyki, możliwość zatrudnienia po zakończeniu programu
- Starajcie się uczestniczyć w konsultacjach społecznych i badaniach rynkowych/naukowych (ankietowych/statystycznych), a także włączajcie się w dozwolonym zakresie w kształtowanie dotyczącego Was ustawodawstwa i polityk publicznych, tworzeniu strategii (w tym kompleksowych strategii zatrudnienia) i opartych o nie programów rozwoju (na szczeblu krajowym i regionalnym (w aspekcie ujmowania tam różnych form i zakresów wsparcia zatrudnienia i kształcenia osób w spektrum autyzmu)
- Starajcie się wspierać konstruktywnie działania związków pracodawców, instytucji rynku pracy, zaangażowanych tematycznie organizacji pozarządowych, naukowców, mediów dedykowane włączeniu i funkcjonowaniu osób w spektrum autyzmu do rynku pracy (wiedzą, radą, wizerunkiem, autorytetem, finansowo)
- Zabiegajcie w ramach rynku pracy o m.in.: doradztwo i konsultacje w zakresie zatrudniania osób w spektrum autyzmu, szkolenia dla kadry zarządzającej i działów HR, pomoc w opracowywaniu strategii inkluzji i różnorodności
- Dzielcie się z instytucjami runku pracy, naukowcami, innymi pracodawcami/ zrzeszeniami pracodawców, mediami itd. dobrymi praktykami w zakresie skutecznych metod rekrutacji, szkolenia i utrzymania pracowników w spektrum autyzmu, a także kreowania integracyjnego i dostępnego środowiska pracy dla osób w spektrum autyzmu
- Włączajcie się w szkolenia/warsztaty dla pracowników i kadry zarządzającej z zakresu m.in.: podstawowej edukacji na temat autyzmu i neuroróżnorodności, komunikacji i interakcji z osobami w spektrum autyzmu, tworzenia przyjaznego, inkluzywnego środowiska pracy
- Obsługa osób w spektrum autyzmu powinna odbywać się w pierwszej kolejności lub umówienie na konkretną godzinę. W każdym podmiocie powinny być prowadzone procedury/regulaminy świadczonych usług oraz rozpatrywania żądań o zapewnienie dostępności.
- Starajcie się życzliwie akceptować dostosowania Waszego środowisko pracy do potrzeb osób w spektrum autyzmu, m.in.: ograniczenie hałasu (np. słuchawki wyciszające), jasnego oświetlenia (najlepiej jak najwięcej światła dziennego) i innych bodźców sensorycznych (stonowany wystrój wnętrz, usunięcie uciążliwych lub intensywnych zapachów), ciche przestrzenie do pracy lub pokoje wyciszone, wizualne wskazówki i instrukcje, elastyczne aranżacje przestrzeni biurowej
- Rozważcie i jeśli czujecie się na siłach (np. wskutek odbytych szkoleń, albo nabytych doświadczeń) podejmujcie się mentoringu i wsparcia współpracownika/stażysty/praktykanta w spektrum autyzmu, zwłaszcza poprzez regularne spotkania i feedback dotyczący wykonywanych przez tą osobę zadań, a także pomoc w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem
- Formułujcie wobec współpracowników/stażystów/praktykantów w spektrum autyzmu jasne instrukcje i oczekiwania (ta praktyka ma walor uniwersalny i na pewno warta jest wdrażania powszechnie, niezależnie od obecności osób w spektrum autyzmu), precyzyjne, szczegółowe opisy obowiązków i zadań, wykorzystanie list kontrolnych i wizualnych harmonogramów, unikając niejasnych lub metaforycznych instrukcji (np. regulaminy/umowy powinny być przygotowane z możliwością udostępnienia do wcześniejszego zapoznania się z nimi)
- Starajcie się życzliwie akceptować pozytywną dyskryminację współpracowników w spektrum autyzmu, zwłaszcza poprzez elastyczne formy zatrudnienia, m.in.: możliwość pracy zdalnej lub hybrydowej, zmienne godziny pracy lub skrócony wymiar czasu pracy, angaż na część etatu lub w oparciu o umowę zlecenia, samozatrudnienie (i/lub uprzednie wsparcie w zakładaniu własnej działalności gospodarczej tych osób)
- Starajcie się uczestniczyć w konsultacjach społecznych i badaniach rynkowych/naukowych (ankietowych/statystycznych), a także włączajcie się w dozwolonym zakresie w kształtowanie odnośnego ustawodawstwa i polityk publicznych, tworzeniu strategii (w tym kompleksowych strategii zatrudnienia) i opartych o nie programów rozwoju (na szczeblu krajowym i regionalnym) w aspekcie ujmowania tam różnych form i zakresów wsparcia zatrudnienia i kształcenia osób w spektrum autyzmu
- Dzielcie się z pracodawcą, ale też z instytucjami runku pracy, naukowcami, mediami itd. dobrymi praktykami w zakresie skutecznych metod zawodowej współpracy z osobami w spektrum autyzmu, a także kreowania integracyjnego i dostępnego środowiska pracy dla osób w spektrum autyzmu
- Organizujcie i lub włączajcie się w organizowane na szczeblu rządowym i/lub pozarządowym (ale też na poziomie międzynarodowym) szkolenia/warsztaty dla pracowników i kadry zarządzającej na podległym Waszej właściwości rynku pracy z zakresu m.in.: podstawowej edukacji na temat autyzmu i neuroróżnrodności, komunikacji i interakcji z osobami w spektrum autyzmu, tworzenia przyjaznego, inkluzywnego środowiska pracy
- Zadbajcie o obsługę osób w spektrum autyzmu w pierwszej kolejności lub poprzez umówienie na konkretną godzinę. W każdym podmiocie powinny być prowadzone procedury/regulaminy świadczonych usług oraz rozpatrywania żądań o zapewnienie dostępności.
- Starajcie się tak dostosować wzorcowo Wasze środowisko pracy, aby przynajmniej w głównej siedzibie Państwa instytucji były zapewnione osobom w spektrum autyzmu, m.in.: ograniczenie hałasu (np. słuchawki wyciszające), jasnego oświetlenia (najlepiej jak najwięcej światła dziennego) i innych bodźców sensorycznych (stonowany wystrój wnętrz, usunięcie uciążliwych lub intensywnych zapachów), ciche przestrzenie do pracy lub pokoje wyciszone, wizualne wskazówki i instrukcje, elastyczne aranżacje przestrzeni biurowej
- Starajcie się zapewnić uczestniczącym w podległym Waszej właściwości rynku pracy osobom w spektrum autyzmu mentoring i wsparcie poprzez np.: skomunikowanie z mentorem lub osobą wspierającą pracownika w spektrum autyzmu, regularne spotkania i feedback odnośnie do wykonywanych zadań, pomoc w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem
- Mając na uwadze niedyskryminację zatrudnionych/szkolonych/realizujących praktyki osób w spektrum autyzmu starajcie się Państwo tworzyć wzorcowo jasne informacje (ta praktyka ma walor uniwersalny i na pewno warta jest wdrażania powszechnie, niezależnie od obecności osób w spektrum autyzmu), promując jednocześnie na poziomie pracodawców precyzyjne, szczegółowe opisy obowiązków i zadań, wykorzystanie list kontrolnych i wizualnych harmonogramów, unikając niejasnych lub metaforycznych instrukcji (np. regulaminy/umowy powinny być przygotowane z możliwością udostępnienia do wcześniejszego zapoznania się z nimi)
- Promujcie Państwo elastyczne formy zatrudnienia, m.in.: możliwość pracy zdalnej lub hybrydowej, zmienne godziny pracy lub skrócony wymiar czasu pracy, angaż na część etatu lub w oparciu o umowę zlecenia, samozatrudnienie (i/lub uprzednie wsparcie w zakładaniu własnej działalności gospodarczej), a także zatrudnienie wspomagane ułatwiające proces przygotowujący do wykonywania pracy przez osoby z niepełnosprawnościami na otwartym rynku pracy
- Upowszechniajcie informacje o działalności Ośrodków Wsparcia i Testów oraz znaczenia i wdrożenia narzędzi alternatywnych i wspomagających komunikację które mogą pozwolić skuteczniej aktywizować osoby z niepełnosprawnościami, w tym z autyzmem, na rynku pracy
- Inspirujcie, inwentaryzujcie i oferujcie Państwo programy stażowe oraz praktyki zawodowe otwarte na osoby w spektrum autyzmu, promując przy tym m.in.: współpracę z organizacjami wspierającymi osoby w spektrum autyzmu, mentoring i wsparcie podczas stażu lub praktyki, możliwość zatrudnienia po zakończeniu programu
- Starajcie się promować, organizować i uczestniczyć w konsultacjach społecznych i badaniach rynkowych/naukowych (ankietowych/statystycznych), a także włączajcie się w dozwolonym zakresie w kształtowanie odnośnego ustawodawstwa i polityk publicznych, tworzenie strategii (w tym kompleksowych strategii zatrudnienia) i opartych o nie programów rozwoju (na szczeblu krajowym i regionalnym) w aspekcie ujmowania tam różnych form i zakresów wsparcia zatrudnienia i kształcenia osób w spektrum autyzmu
- Starajcie się wspierać konstruktywnie działania związków pracodawców, zaangażowanych tematycznie organizacji pozarządowych, naukowców, mediów dedykowane włączeniu i funkcjonowaniu osób w spektrum autyzmu do rynku pracy (organizacyjnie, wiedzą, radą, wizerunkiem, autorytetem, finansowo)
- Dzielcie się z instytucjami krajowymi i międzynarodowymi, naukowcami, pracodawcami/ zrzeszeniami pracodawców, mediami itd. dobrymi praktykami w zakresie skutecznych metod rekrutacji, szkolenia i utrzymania pracowników w spektrum autyzmu, a także kreowania integracyjnego i dostępnego środowiska pracy dla osób w spektrum autyzmu
- Uruchomienie procesu legislacyjnego zabezpieczającego w polskich przepisach prawa zwłaszcza: kwoty zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, w tym – osób w spektrum autyzmu, ulgi podatkowe i zachęty dla pracodawców zatrudniających osoby w spektrum autyzmu, równolegle – przepisy zakazujące dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na niepełnosprawność. Przepisy dedykowane osobom w spektrum autyzmu mogą być czasowe, by poprzez okresową pozytywną dyskryminację zredukować deficyt, a następnie ochrona mogłaby funkcjonować na zasadach ogólnych, w każdym czasie uwzględniając ramy konstytucyjne i prawnomiędzynarodowe wiążące Polskę (w tym prawo unijne).
- Przegląd obowiązujących przepisów prawnych dotyczących funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy pod kątem adekwatności wobec autystów i wykluczenia tzw. „wtórnej dyskryminacji” i analogiczne ukierunkowanie aktualnie procedowanych odnośnych projektów legislacyjnych
- Wprowadzenie w ramach polityk publicznych (społecznej, rozwoju, zatrudnienia, edukacji, szkolnictwa wyższego itd.) zwłaszcza: dotacje na dostosowanie miejsc pracy, w tym zakup sprzętu pomocniczego dla zatrudnianych osób w spektrum autyzmu, czasowe wsparcie finansowe dla pracodawców (zwłaszcza w początkowym okresie zatrudnienia) osób w spektrum autyzmu, promowania elastycznych form zatrudnienia (głównie poprzez: zachęty i wsparcie dla pracy zdalnej, hybrydowej i samozatrudnienia, ułatwianie elastycznych godzin pracy lub skróconego wymiaru czasu pracy – na część etatu lub na zlecenie, ułatwienia w zakładaniu własnej działalności gospodarczej, programy mentoringu dla przedsiębiorców będących osobami w spektrum autyzmu), uruchamianie programów stażowych i praktyk zawodowych dla osób w spektrum autyzmu ku ułatwieniu im wejścia na rynek pracy
- Uruchomienie programu wsparcia dla pracodawców obejmującego zwłaszcza: doradztwo i konsultacje w zakresie zatrudniania osób w spektrum autyzmu, tematyczne szkolenia dla kadry zarządzającej i działów HR, pomoc w opracowywaniu strategii inkluzji i różnorodności, szkolenia zawodowe i przygotowanie do pracy (m.in. poprzez programy szkoleniowe dostosowane do potrzeb osób w spektrum autyzmu, warsztaty umiejętności społecznych i komunikacyjnych, symulacje środowiska pracy i praktyki zawodowe), przygotowanie do mentoringu i wsparcia zatrudnianych/stażujących/szkolących się osób w spektrum autyzmu (obejmujących zwłaszcza zagadnienia: przydzielenia mentora lub osoby wspierającej dla pracownika w spektrum autyzmu, organizacji regularnych spotkań i feedback’u dotyczącego wykonywanych zadań, udzielania pomocy w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem)
- Podjęcie działań informacyjno-edukacyjnych, w tym zwłaszcza: ogólnokrajowych kampanii zwiększających świadomość na temat autyzmu, programów edukacyjnych w szkołach, na uczelniach, w zakładach pracy, współpracy z mediami w celu promowania pozytywnych postaw wobec autyzmu i osób w spektrum autyzmu
- Podjęcie partnerskiej współpracy z organizacjami pozarządowymi wspierającymi kształcenie i akces osób w spektrum autyzmu do rynku pracy (partnerstwo publiczno-społeczne), w tym: partnerstwa z grupami wsparcia dla osób w spektrum autyzmu, konsultacje przy opracowywaniu programów zatrudnienia osób w spektrum autyzmu, wspólne inicjatywy promujące zatrudnienie osób w spektrum autyzmu
- Prowadzenie stałego monitoringu i ewaluacji problematyki akcesu i funkcjonowania wykształconych osób w spektrum autyzmu na rynku pracy obejmującego m.in.: regularne badania i analizy skuteczności odnośnych programów zatrudnienia, zbieranie danych i tworzenie statystyk dotyczących zatrudnienia osób w spektrum autyzmu, działania naprawcze i/lub dostosowawcze oparte na wynikach ewaluacji
- Opracowanie standardów techniczno-urbanistycznych dostosowania środowiska pracy do potrzeb osób w spektrum autyzmu, obejmujących zwłaszcza: ograniczenie hałasu, jasnego oświetlenia i innych bodźców sensorycznych, zapewnienie cichych przestrzeni do pracy lub pokoi wyciszonych, wykorzystanie wizualnych wskazówek i instrukcji, elastyczne aranżacje przestrzeni biurowej
- Zamawianie i finansowanie badań nad skutecznymi metodami rekrutacji, szkolenia i utrzymania wykształconych pracowników w spektrum autyzmu (ze zróżnicowaniem branżowym, terytorialnym, wiekowym itd.), włączanie zaangażowanych przedmiotowo naukowców, organizacji pozarządowych, pracodawców i ich zrzeszeń w opracowanie kompleksowych strategii zatrudnienia wykształconych osób w spektrum autyzmu, a także wdrażanie tak wypracowanych rozwiązań (opartych na dowodach naukowych), na rzecz coraz bardziej integracyjnego i dostępnego dla osób w spektrum autyzmu środowiska pracy
- Organizujcie Państwo i/lub włączajcie się w szkolenia/warsztaty dla pracowników i kadry zarządzającej z zakresu m.in.: podstawowej edukacji na temat autyzmu i neuroróżnorodności, komunikacji i interakcji z osobami w spektrum autyzmu, tworzenia przyjaznego, inkluzywnego środowiska pracy
- Doskonalcie Państwo standardy techniczno-urbanistyczne środowiska pracy pod kątem dostosowania do potrzeb osób w spektrum autyzmu, obejmującego zwłaszcza: ograniczenie hałasu (np. słuchawki wyciszające), jasnego oświetlenia (najlepiej jak najwięcej światła dziennego) i innych bodźców sensorycznych (stonowany wystrój wnętrz, usunięcie uciążliwych lub intensywnych zapachów), ciche przestrzenie do pracy lub pokoje wyciszone, wizualne wskazówki i instrukcje, elastyczne aranżacje przestrzeni biurowej
- Starajcie się Państwo zapewnić zatrudnionym/szkolonym/realizującym praktyki osobom w spektrum autyzmu mentoring i wsparcie poprzez np.: przydzielenie mentora lub osoby wspierającej pracownika w spektrum autyzmu, regularne spotkania i feedback odnośnie do wykonywanych zadań, pomoc w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem
- Wspierajcie Państwo osoby, które są mentorami i podejmują się współpracy z zatrudnionymi w spektrum autyzmu, stwarzając im możliwości superwizowania pracy, tak aby mogli jeszcze efektywniej wspierać i pomagać osobom w spektrum autyzmu. Taki obszar wsparcia stworzy możliwości bezpiecznego funkcjonowania w relacji z osobami w spektrum autyzmu. Superwizje pomogą tym ostatnim lepiej zrozumieć swoje ograniczenia. co przełoży się na lepsze rozumienie świata osób w spektrum autyzmu
- Formułujcie Państwo wobec zatrudnionych/szkolonych/realizujących praktyki osób w spektrum autyzmu jasne instrukcje i oczekiwania (ta praktyka ma walor uniwersalny i na pewno warta jest wdrażania powszechnie, niezależnie od obecności osób w spektrum autyzmu): precyzyjne, szczegółowe opisy obowiązków i zadań, wykorzystanie list kontrolnych i wizualnych harmonogramów, unikając niejasnych lub metaforycznych instrukcji
- Bądźcie Państwo otwarci na elastyczne formy zatrudnienia, m.in.: możliwość pracy zdalnej lub hybrydowej, zmienne godziny pracy lub skrócony wymiar czasu pracy, angaż na część etatu lub w oparciu o umowę zlecenia, samozatrudnienie (i/lub uprzednie wsparcie w zakładaniu własnej działalności gospodarczej)
- Oferujcie Państwo programy stażowe i praktyki zawodowe otwarte na osoby w spektrum autyzmu, wykorzystując/oferując m.in.: współpracę z organizacjami wspierającymi osoby w spektrum autyzmu, mentoring i wsparcie podczas stażu lub praktyki, możliwość zatrudnienia po zakończeniu programu
- Zabiegajcie Państwo w ramach rynku pracy o m.in.: doradztwo i konsultacje w zakresie zatrudniania osób w spektrum autyzmu, szkolenia dla kadry zarządzającej i działów HR, pomoc w opracowywaniu strategii inkluzji i różnorodności
- Starajcie się Państwo uczestniczyć w konsultacjach społecznych i badaniach rynkowych/naukowych (ankietowych/statystycznych), a także włączajcie się w kompetencyjnym zakresie w kształtowanie dotyczącego Państwa ustawodawstwa i polityk publicznych, tworzeniu strategii (w tym kompleksowych strategii zatrudnienia) i opartych o nie programów rozwoju (na szczeblu krajowym i regionalnym (w aspekcie ujmowania tam różnych form i zakresów wsparcia zatrudnienia i kształcenia osób w spektrum autyzmu)
- Starajcie się Państwo wspierać konstruktywnie działania związków pracodawców, instytucji rynku pracy, zaangażowanych tematycznie organizacji pozarządowych, naukowców, mediów dedykowane włączeniu i funkcjonowaniu osób w spektrum autyzmu do rynku pracy
- Podejmujcie Państwo partnerską współpracę z organizacjami pozarządowymi wspierającymi kształcenie i akces osób w spektrum autyzmu do rynku pracy (partnerstwo publiczno-społeczne), w tym: partnerstwa z grupami wsparcia dla osób w spektrum autyzmu, konsultacje przy opracowywaniu programów zatrudnienia osób w spektrum autyzmu, wspólne inicjatywy promujące zatrudnienie osób w spektrum autyzmu
- Dzielcie się Państwo z instytucjami runku pracy, naukowcami, innymi pracodawcami/ zrzeszeniami pracodawców, mediami itd. dobrymi praktykami w zakresie skutecznych metod rekrutacji, szkolenia i utrzymania pracowników w spektrum autyzmu, a także kreowania integracyjnego i dostępnego środowiska pracy dla osób w spektrum autyzmu
- Podejmujcie Państwo działania informacyjno-edukacyjne, w tym zwłaszcza: kampanie zwiększające świadomość na temat autyzmu, programy edukacyjne na uczelniach, w zakładach pracy, współpracę z mediami w celu promowania pozytywnych postaw wobec autyzmu i osób w spektrum autyzmu
- Starajcie się Państwo prowadzić/wspierać naukowy monitoring i ewaluację problematyki akcesu i funkcjonowania wykształconych osób w spektrum autyzmu na rynku pracy obejmujące m.in.: regularne badania i analizy skuteczności odnośnych programów zatrudnienia, zbieranie danych i tworzenie statystyk dotyczących zatrudnienia osób w spektrum autyzmu, propozycje działań naprawczych i/lub dostosowawczych opartych na wynikach ewaluacji
- Wspierajcie Państwo prowadzenie badań nad skutecznymi metodami rekrutacji, szkolenia i utrzymania wykształconych pracowników w spektrum autyzmu (ze zróżnicowaniem branżowym, terytorialnym, wiekowym itd.), w tym – personalnie/motywacyjnie – zaangażowanych przedmiotowo naukowców, a także działania organizacji pozarządowych, pracodawców i ich zrzeszeń zmierzających do opracowania kompleksowych strategii zatrudnienia wykształconych osób w spektrum autyzmu, a także wdrażania wypracowanych wspólnie rozwiązań (opartych na dowodach naukowych), na rzecz coraz bardziej integracyjnego i dostępnego dla osób w spektrum autyzmu środowiska pracy
- Uruchomienie procesu legislacyjnego zabezpieczającego w międzynarodowych/unijnych przepisach prawa zwłaszcza: kwoty zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, w tym – osób w spektrum autyzmu, ulgi podatkowe i zachęty dla pracodawców zatrudniających osoby w spektrum autyzmu, równolegle – przepisy zakazujące dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na niepełnosprawność. W ramach tworzonego /obsługiwanego prawa warto dokonać z jednej strony przeglądu weryfikującego stan prawny w zakresie zabezpieczenie prawa osób w spektrum autyzmu na rynku pracy, a z drugiej strony podjąć działania prawotwórcze w kierunku dedykowanej regulacji prawnej. Przepisy dedykowane osobom w spektrum autyzmu mogą być czasowe, by poprzez okresową pozytywną dyskryminację zredukować deficyt, a następnie ochrona mogłaby funkcjonować na zasadach ogólnych. W miarę możliwości docelowym rozwiązaniem powinna być tu regulacja prawnie wiążąca, zaś wstępem może być dokument o charakterze soft law.
- Propagowanie w ramach polityk międzynarodowych/unijnych (społecznej, rozwoju, zatrudnienia, nauki itd.) zwłaszcza: dotacji na dostosowanie miejsc pracy, w tym zakup sprzętu pomocniczego dla zatrudnianych osób w spektrum autyzmu, czasowego wsparcia finansowego dla pracodawców (zwłaszcza w początkowym okresie zatrudnienia) osób w spektrum autyzmu, promowania elastycznych form zatrudnienia (głównie poprzez: zachęty i wsparcie dla pracy zdalnej, hybrydowej i samozatrudnienia, ułatwianie elastycznych godzin pracy lub skróconego wymiaru czasu pracy – na część etatu lub na zlecenie, ułatwienia w zakładaniu własnej działalności gospodarczej, programy mentoringu dla przedsiębiorców będących osobami w spektrum autyzmu), uruchamiania programów stażowych i praktyk zawodowych dla osób w spektrum autyzmu ku ułatwieniu im wejścia na rynek pracy
- Uruchamianie programów wsparcia dla pracodawców obejmującego zwłaszcza: doradztwo i konsultacje w zakresie zatrudniania osób w spektrum autyzmu, tematyczne szkolenia dla kadry zarządzającej i działów HR, pomoc w opracowywaniu strategii inkluzji i różnorodności, szkolenia zawodowe i przygotowanie do pracy (m.in. poprzez programy szkoleniowe dostosowane do potrzeb osób w spektrum autyzmu, warsztaty umiejętności społecznych i komunikacyjnych, symulacje środowiska pracy i praktyki zawodowe), przygotowanie do mentoringu i wsparcia zatrudnianych/stażujących/szkolących się osób w spektrum autyzmu (obejmujących zwłaszcza zagadnienia: przydzielenia mentora lub osoby wspierającej dla pracownika w spektrum autyzmu, organizacji regularnych spotkań i feedback’u dotyczącego wykonywanych zadań, udzielania pomocy w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem)
- Podjęcie działań informacyjno-edukacyjnych, w tym zwłaszcza: globalnych/europejskich kampanii zwiększających świadomość na temat autyzmu, programów edukacyjnych w szkołach, na uczelniach, w zakładach pracy, współpracy z mediami w celu promowania pozytywnych postaw wobec autyzmu i osób w spektrum autyzmu
- Podjęcie partnerskiej współpracy z krajowymi organizacjami pozarządowymi wspierającymi kształcenie i akces osób w spektrum autyzmu do rynku pracy, w tym: partnerstwa z grupami wsparcia dla osób w spektrum autyzmu, konsultacje przy opracowywaniu programów zatrudnienia osób w spektrum autyzmu, wspólne inicjatywy promujące zatrudnienie osób w spektrum autyzmu
- Prowadzenie stałego globalnego/europejskiego monitoringu i ewaluacji problematyki akcesu i funkcjonowania wykształconych osób w spektrum autyzmu na rynku pracy obejmującego m.in.: regularne badania i analizy skuteczności odnośnych programów zatrudnienia, zbieranie danych i tworzenie statystyk dotyczących zatrudnienia osób w spektrum autyzmu, działania naprawcze i/lub dostosowawcze oparte na wynikach ewaluacji
- Opracowanie uniwersalnych/europejskich standardów techniczno-urbanistycznych dostosowania środowiska pracy do potrzeb osób w spektrum autyzmu, obejmujących zwłaszcza: ograniczenie hałasu, jasnego oświetlenia i innych bodźców sensorycznych, zapewnienie cichych przestrzeni do pracy lub pokoi wyciszonych, wykorzystanie wizualnych wskazówek i instrukcji, elastyczne aranżacje przestrzeni biurowej
- Zamawianie i finansowanie badań nad skutecznymi metodami rekrutacji, szkolenia i utrzymania wykształconych pracowników w spektrum autyzmu (ze zróżnicowaniem branżowym, terytorialnym, wiekowym itd.), włączanie zaangażowanych przedmiotowo naukowców, organizacji pozarządowych, pracodawców i ich zrzeszeń w opracowanie kompleksowych strategii zatrudnienia wykształconych osób w spektrum autyzmu, a także wdrażanie tak wypracowanych rozwiązań (opartych na dowodach naukowych), na rzecz coraz bardziej integracyjnego i dostępnego dla osób w spektrum autyzmu środowiska pracy
- Podejmujcie i promujcie Państwo tematy z zakresu m.in.: podstawowej edukacji na temat autyzmu i neuroróżnorodności, komunikacji i interakcji z osobami w spektrum autyzmu, tworzenia przyjaznego, inkluzywnego środowiska pracy, pozytywnych postaw wobec autyzmu i osób w spektrum autyzmu, a także standardów techniczno-urbanistycznych środowiska pracy pod kątem dostosowania do potrzeb osób w spektrum autyzmu, obejmującego zwłaszcza: ograniczenie hałasu, jasnego oświetlenia i innych bodźców sensorycznych, zapewnienie cichych przestrzeni do pracy lub pokoi wyciszonych, wykorzystanie wizualnych wskazówek i instrukcji, elastyczne aranżacje przestrzeni biurowej
- Starajcie się Państwo zapewnić zatrudnionym/szkolonym/realizującym praktyki u Państwa osobom w spektrum autyzmu mentoring i wsparcie poprzez np.: przydzielenie mentora lub osoby wspierającej pracownika w spektrum autyzmu, regularne spotkania i feedback odnośnie do wykonywanych zadań, pomoc w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem
- Formułujcie Państwo wobec zatrudnionych/szkolonych/realizujących praktyki osób w spektrum autyzmu jasne instrukcje i oczekiwania (ta praktyka ma walor uniwersalny i na pewno warta jest wdrażania powszechnie, niezależnie od obecności osób w spektrum autyzmu): precyzyjne, szczegółowe opisy obowiązków i zadań, wykorzystanie list kontrolnych i wizualnych harmonogramów, unikając niejasnych lub metaforycznych instrukcji
- Bądźcie Państwo otwarci na elastyczne formy zatrudnienia, m.in.: możliwość pracy zdalnej lub hybrydowej, zmienne godziny pracy lub skrócony wymiar czasu pracy, angaż na część etatu lub w oparciu o umowę zlecenia, samozatrudnienie (i/lub uprzednie wsparcie w zakładaniu własnej działalności gospodarczej)
- Promujcie Państwo w ramach rynku pracy o m.in.: szkolenia (zwłaszcza dla kadry zarządzającej i działów HR), programy stażowe i praktyki zawodowe otwarte na osoby w spektrum autyzmu, doradztwo i konsultacje w zakresie zatrudniania osób w spektrum autyzmu, pomoc w opracowywaniu strategii inkluzji i różnorodności dobrymi praktykami w zakresie skutecznych metod rekrutacji, szkolenia i utrzymania pracowników w spektrum autyzmu, a także kreowania integracyjnego i dostępnego środowiska pracy dla osób w spektrum autyzmu
- Starajcie się Państwo informować o/uczestniczyć w konsultacjach społecznych i badaniach rynkowych/naukowych (ankietowych/statystycznych), a także w kształtowaniu ustawodawstwa i polityk publicznych, tworzeniu strategii (w tym kompleksowych strategii zatrudnienia) i opartych o nie programów rozwoju (na szczeblu krajowym i regionalnym (w aspekcie ujmowania tam różnych form i zakresów wsparcia zatrudnienia i kształcenia osób w spektrum autyzmu)
- Starajcie się Państwo wspierać informacyjnie/promocyjnie działania związków pracodawców, instytucji rynku pracy, zaangażowanych tematycznie organizacji pozarządowych, naukowców, dedykowane włączeniu i funkcjonowaniu osób w spektrum autyzmu do rynku pracy
- Podejmujcie Państwo informacyjno-promocyjną współpracę z organizacjami pozarządowymi wspierającymi kształcenie i akces osób w spektrum autyzmu do rynku pracy, w tym: partnerstwa z grupami wsparcia dla osób w spektrum autyzmu, konsultacje przy opracowywaniu programów zatrudnienia osób w spektrum autyzmu, wspólne inicjatywy promujące zatrudnienie osób w spektrum autyzmu
- Starajcie się Państwo prowadzić medialny monitoring i ewaluację serwisów informacyjnych i/lub mediów społecznościowych pod kątem problematyki akcesu i funkcjonowania wykształconych osób w spektrum autyzmu na rynku pracy obejmując m.in.: regularne badania i analizy skuteczności odnośnych programów zatrudnienia, zbieranie danych i tworzenie statystyk dotyczących zatrudnienia osób w spektrum autyzmu, propozycje działań naprawczych i/lub dostosowawczych opartych na wynikach ewaluacji
- Promujcie Państwo prowadzenie badań nad skutecznymi metodami rekrutacji, szkolenia i utrzymania wykształconych pracowników w spektrum autyzmu (ze zróżnicowaniem branżowym, terytorialnym, wiekowym itd.), w tym – personalnie/motywacyjnie – zaangażowanych przedmiotowo naukowców, a także działania organizacji pozarządowych, pracodawców i ich zrzeszeń zmierzających do opracowania kompleksowych strategii zatrudnienia wykształconych osób w spektrum autyzmu, a także wdrażania wypracowanych wspólnie rozwiązań (opartych na dowodach naukowych), na rzecz coraz bardziej integracyjnego i dostępnego dla osób w spektrum autyzmu środowiska pracy
Cele realizacji projektu
Osiągnięte cele szczegółowe
Cel nr 1
Opis i wyjaśnienie przepisów prawa polskiego dotyczącego wspierania zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu.
Cel nr 2
Opis i wyjaśnienie przepisów prawa Unii Europejskiej właściwego wobec wspierania zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu.
Cel nr 3
Opis i wyjaśnienie przepisów prawa międzynarodowego właściwego wobec
wspierania zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu.
Cel nr 4
Wyjaśnienie, w jakim zakresie obecne przepisy właściwe wobec wspierania
wykształconych osób ze spektrum autyzmu odpowiadają potrzebom tej grupy osób.
Cel nr 5
Opis i wyjaśnienie praktycznego podejścia instytucji rynku pracy do zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu odpowiadają potrzebom tej grupy osób.
Cel nr 6
Wyedukowanie osób mogących stanowić wsparcie asystenckie wykształconych osób ze spektrum autyzmu.
Cel nr 7
Zdiagnozowanie istnienia potrzeby zmiany przepisów obejmujących wspieranie zatrudnienia wykształconych osób ze spektrum autyzmu i przygotowanie rekomendacji.
Cel nr 8
Upowszechnienie ustaleń badawczych i propozycji zmian w publikacjach, stronie internetowej, mediach społecznościowych, podcastach i innych materiałach pozwoli realnie wpłynąć na poprawę sytuacji w tym zakresie.
Odniesienia społeczne
Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, wpływającym całościowo na rozwój i funkcjonowanie osoby. Przyczyny autyzmu nie są w pełni znane. Obecnie wyróżnia się różnorodne formy kliniczne, które łącznie określa się jako całościowe zaburzenie rozwojowe (12-C) lub zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD). Autyzm diagnozuje się coraz częściej, choć dane na ten temat są niepełne. Szacuje się, że w Polsce autyzm wykrywany jest u 1 na 150 dzieci. Dane krajowe ciągle ulegają zmianie, ale szacuje się, że liczba osób chorych na autyzm wynosi kilkadziesiąt
tysięcy. W Europie żyje z tą chorobą ok. 5 mln osób. Do kluczowych obszarów zaburzeń rozwojowych należy tu zaliczyć:
Relacje społeczne – osoby te mają trudności z nawiązywaniem kontaktów i przestrzeganiem reguł społecznych oraz ze zrozumieniem reakcji i emocji innych ludzi oraz często wyrażają uczucia w nietypowy
sposób.
Komunikacja – osoby te mogą w ogóle nie mówić albo mieć ograniczony zasób słów; mogą też mówić płynnie, ale mieć trudności z wyrażaniem abstrakcyjnych pojęć. Nie potrafią kompensować tego gestem ani innymi formami przekazu.
Wyobraźnia – inaczej funkcjonująca wyobraźnia powoduje, że osoby nie potrafią się bawić na niby, naśladować zachowania innych; przejawiają opór przed zmianami w otoczeniu przebiegu aktywności; mają
dziwne zainteresowania i pasje.
Wiele osób z ASD wykazuje nadwrażliwość lub ograniczone reakcje na bodźce dotykowe,
bólowe, słuchowe, wzrokowe i zapachowe. Do najczęściej występujących chorób współistniejących należy zaliczyć epilepsję, zaburzenia mowy oraz upośledzenie umysłowe. Wśród osób ze spektrum autyzmu wyróżniają się autyści wysokofunkcjonujący, którzy mimo tego, że przejawiają wiele zaburzeń, to jednak ich poziom funkcjonowania można zwykle uznać za przynajmniej stosunkowo dobry.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu to niepełnosprawność niewidoczna, nieoczywista.
Osoby nim dotknięte często nie mają widocznych znamion niepełnosprawności z uwagi na odmienność ich zachowania postrzegane są jako dziwaczne, niedostosowane. Z kształceniem i zatrudnianiem osób ze spektrum autyzmu związane są problemy związane z tym, że jest to niepełnosprawność trudna do ustandaryzowania.
Praca zapewnia niezależność materialną i osobistą, daje poczucie satysfakcji oraz samorealizacji
Szczególnego znaczenia nabiera ona w przypadku osób z niepełnosprawnościami, których możliwości zatrudnienia determinują często dysfunkcje. Zapewnienie odpowiednich warunków pracy sprzyja ograniczeniu kosztów społecznych w porównaniu do utrzymywania osoby z niepełnosprawnością biernej zawodowo.
Osoby zaangażowane w projekt
Zespół projektu
Prof. dr hab. Maciej Perkowski
Prawnik, profesor nauk prawnych, pracownik badawczo-dydaktyczny Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, prezes Fundacji Prawo i Partnerstwo. Kieruje Katedrą Prawa Międzynarodowego Publicznego i Europejskiego na Wydziale Prawa UwB. Kierownik zespołu Europe Direct Podlaskie na zlecenie Komisji Europejskiej. Profesor Perkowski to doświadczony naukowiec – to autor lub współautor ponad 200 publikacji, uczestnik kilkudziesięciu konferencji krajowych i międzynarodowych, doświadczony kierownik lub wykonawca w wielu projektach, w tym…
Dr Maciej Oksztulski
W 2010 roku jako pierwszy autysta niemówiący w Polsce – zdał maturę, zaś w 2015 roku ukończył stacjonarne studia prawnicze na Wydziale PrawaUniwersytetu w Białymstoku, broniąc pracę magisterską pt. Prawo do pracy osób z niepełnosprawnością – autyzmem w prawie i praktyce (na przykładzie województwa podlaskiego), uzyskując tytuł magistra prawa z oceną bardzo dobrą ze studiów….
Mgr Wojciech Zoń
Prawnik, pracownik badawczo-dydaktyczny Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, kierownik biura Fundacji Prawo i Partnerstwo. Na co dzień pracuje w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego i Europejskiego na Wydziale Prawa UwB oraz jako dyrektor ds. organizacji w Europe Direct Podlaskie. Jest też ekspertem w Prawniczym Centrum Badań nad Edukacją na UwB i sekretarzem redakcji czasopisma „Eastern European Journal of…